Iguana eðlur eru ekki gæludýr fyrir alla, þær þurfa
mikla umönnun og þær þurfa rétta umönnun.
Ég mæli ekki með iguana eðlu sem gæludýri fyrir manneskju
undir 18 ára að aldri nema viðkomandi sé mjög ábyrg/ur og
geti með einu eða öðru leyti sýnt fram á að geta haldið
tímafrekt gæludýr.
Að auki geta iguana eðlur reynst dýrar í rekstri, þá
sérstaklega þegar kemur að búrinu og aðbúnaði þess, en í
búrinu þarf t.d. að vera 75% raki, þrjú mismunandi
hitastig, hitaljós, helst gosbrunnur og að lokum UVB pera
sem gefur frá sér ljós sem að eðlan notar til að nýta kalk
úr fæðunni... Að lokum þarf búrið að vera stórt... Mjög
stórt.
Iguana eðlur verða fullvaxta allt að 220 sentímetrar að
lengd, en til samanburðar er t.d. meðal herbergishurðin 200
cm á hæðina. Það er því ekki í valdi hvers sem er að glíma
við eina slíka fullvaxta sem að vill ekki fara í bað eða
aftur inn í búrið sitt eftir göngutúr um íbúðina.
Margir velta eflaust fyrir sér hlutum eins og hvort
iguana eðlur leiki sér, elti eigendur sína út um allt,
svari nafni eða liggi bara í sólbaði allan dagin
hreyfingalausar.
Fyrst verður fólk að skilja að hérna erum við með skriðdýr,
en ekki spendýr eins og við höfum öll vanist og þekkjum
vel. Dagurinn hjá hinni almennu iguana eðlu snýst fyrst og
fremst um að sleikja sólina og láta sér líða vel, borða og
sofa. Þær eiga það til að fá sér sundspretti annað veifið
og njóta sín vel þegar þær eru að príla.
En þótt þær leiki sér ekki, svara sumar þeirra nafni og
koma þegar það er kallað á þær, sumar fara ekkert nema
eigandinn sé nálægt og hætta jafnvel að borða ef eigandinn
sést ekki í nokkra daga. En þær, eins og mörg önnur dýr
hafa mismunandi skapgerðir eftir einstaklingum og er hægt
að flokka þær gróflega í fimm flokka. Þessar skapgerðir
koma ekki fram fyrr en eftir kynþroska sem eðlurnar ná á
þremur til fimm árum, svo ekki er hægt að flokka ungana í
þessa flokka.
Flokkarnir fimm eru:
Flokkur eitt, hið fullkomna gæludýr: Þetta eru
langgæfustu og jafnframt sjaldgæfustu eðlurnar. Þetta eru
oftast karldýr og líkurnar á að fá eina svona eru á bilinu
einn á móti fimmhundruð til einn á móti þúsund. Þeim líður
langbest í fanginu á eigendum sínum og sjá ekki sólina
fyrir þeim. Þær bíta aldrei, slá aldrei og klóra ekki nema
óviljandi. Þær gera ekki mannamun og óttast ekki mannfólk.
Flokkur tvö, mjög gott gæludýr: Þetta eru skapmildar
eðlur, en þó ber örlítið á smá sterssi og ótta. Það er í
lagi að halda á þeim, en þær eiga það þó til að brölta
smávegis. Ekki eins sjálfsöruggar og fyrri flokkurinn og
eiga jafnframt erfiðara með að aðlagast breytingum.
Flokkur þrjú, hið sjálfstæða gæludýr: Langflest
kvendýrin eru í þessum flokki, en þó finnast mörg karldýr
hérna líka. Þessar eðlur spjara sig vel þegar þær eru
látnar í friði, borða og lifa vel, en þvertaka fyrir að
haldið sé á sér. Það er erfitt að flytja þær á milli staða
vegna ofurnæmni þeirra og stanslauss brölts. Þessar eðlur
eru talsvert stressaðar í kring um fólk og munu því
stökkva/hlaupa í felur þegar þær eru teknar upp eða færðar
utan síns svæðis. Þær eiga það til að rymja, hvæsa eða
jafnvel slá til manns með halanum þegar maður nálgast þær
eða snertir þær. Breytingar á umhverfi þessara eðla mun
valda miklu fáti á eðlunni.
Flokkur fjögur, hið erfiða gæludýr: Þessar eru
verulega stressaðar og hræddar. Stífna upp og frjósa til
þess að þykjast vera dauðar eða hlaupa í miklu fáti
stefnulaust til þess að komast í skjól um leið og þær sjá
manneskju. Sumar eðlanna í þessum flokki gætu verið of
hræddar til þess að nærast eða koma úr felum. Ef þær ná að
aðlagast umhverfi sínu og því er svo breytt mun eðlan fara
í sjokk. Þessi flokkur er í raun of stressaður til þess að
lifa og á það því til að neita að borða og á endanum deyja
úr vannæringu ef ekki næst að temja þær.
Flokkur fimm, illkvitna gæludýrið: Reiðar, hræddar,
vondar og ögrandi. Þessar eðlur eru bara til vandræða ef þú
reynir að nálgast þær eða snerta þær. Þetta er oftast hrætt
karldýr sem mun ógna þér og bíta eða slá. Ekki rugla þessum
flokki við karldýr á hinu tímabundna fengitímabili eða
flokkinum hér fyrir neðan.
Flokkur sex, brjálaða karldýrið: Eðlur í þessum
flokki er ótrúlega styggar, árásagjarnar og erfiðar og er
það fáheyrt að nokkrum takist að temja eina slíka. Sem
betur fer dvelja eðlurnar oftast aðeins tímabundið í þessum
flokki og fara svo aftur í upprunalega flokkinn sinn.
líkurnar á því að fá eðlu sem er varanlega í þessum flokki
eru ca. einn á móti hundrað. Þessar eðlur eru alltaf
karldýr og virðast líta á mannfólk sem önnur iguana karldýr
sem eru inni á sínu svæði og hegða sér nákvæmlega eins og
um slíkt tilfelli væri að ræða. Þessi eðla eltir þig og
ræðst á þig þegar hún er ekki í búrinu sínu, og ef eðlan er
í búri mun hún stökkva á glerið ef þú kemur of nálægt. Hann
mun leita þig uppi þegar hann er ekki í búrinu. Hann er
hraustur, myndalegur og gjörsamlega viti sínu fjær. Þegar
eðlan er í þessum ham er nánast ómögulegt að hafa hana sem
gæludýr nema maður hafi mikla reynslu og háan
sársaukaþröskuld. Þegar eðla fer í þennan flokk er best að
flytja búrið í afskektan og fáfarin hluta hússins og skipta
um vatn og setja mat í búrið á nóttinni þegar hún er svöl
og sofandi. Stundum mun eðlan vera í þessu ástandi það sem
eftir er, en oftast verður eðlan eðlileg aftur eftir svona
þrjár vikur til þrjá mánuði. Þessi flokkur er samt ekki
fengitímabilið, sem er alltaf tímabundið og oftast ekki
nærri eins slæmt. Sem ráð við þessu hafa sumir dýralæknar
mælt með geldingu, en virðast þá gleyma að hérna er verið
að tala um skriðdýr en ekki heimiliskött. Gelding iguana
eðla er stórhættuleg aðgerð og hafa rannsóknir sýnt að hún
hefur langoftast engin áhrif á hegðunarmynstur eðlunnar
nema kanski rétt eftir aðgerðina vegna þess að eðlan þjáist
eða er máttlaus vegna t.d. blóðmissis.
Til að byrja með, þá eru kvendýrin oftast mun rólyndari en karldýrin, en þær eru oft feimnar og lokaðar á meðan karldýrin eru akkúrat öfugt og eru virkari. Báðum kynunum fylgir talsvert vesen á fengitímabilinu, kvendýrin verpa eggjum (þótt þær hafi aldrei séð karldýr) og geta stíflast og dáið ef þær komast ekki undir læknishendur, en þó er þetta ekki það algengt. Karldýrin verða pirruð og árásagjörn á fengitímabilinu, en þó eru mörg karldýr sem að eru róleg allan ársins hring. Fáðu þér bara eina eðlu, ef þú vilt auka líkurnar á því að hún verði gæf. Farðu alltaf varlega að eðlunni þinni, ekki hrekkja hana eða bregða henni og ekki koma ofan að henni. Eðlan verður að sjá hendurnar á þér koma til sín, annars getur henni brugðið við óvænta snertingu og bitið ósjálfrátt í viðbragðinu. Búrið á að vera þannig að það opnist frá hlið en ekki ofan frá. Að lokum skaltu byrja á því að temja eðluna þína um leið og þú færð hana og venja hana á þig.