Iguana eðlur þurfa sérstakar UV perur í búrið sitt til
þess að halda lífi. Þær nota ljósið til þess að mynda
D3 vítamín sem þær síðan nota til þess að vinna
kalk úr fæðunni. Ef þær fá ekki rétt ljós ná þær ekki að
vinna kalkið úr fæðunni og taka því að draga kalkið úr
sínum eigin beinum til þess að halda taugakerfinu gangandi.
Þegar eðlan tekur kalkið úr beinunum veikjast þau
stórkostlega og þau munu óhjákvæmilega brotna á endanum og
gróa aftur snúin og afmynduð. Þetta ástand kallast MBD
(Metabolic Bone Disease) og mun á endanum leiða eðluna til
dauða ef ekkert er að gert.
Helstu einkenni MBD eru: Snoppan og/eða kjálkinn á eðlunni
verður svampkenndur viðkomu (leiðir til þess að það verður
sársaukafullt fyrir eðluna að borða og hún gæti misst
matarlyst), eðlan tútnar út (virkar voða feit), gaddar á
baki verða svartir og detta af, beinin verða mjög mjúk og
brotna við minnsta átak, lömun (oftast afturfætur og
halinn) og eðlan skelfur þegar haldið er á henni.
Bein sem brotna vegna þessa súkdóms gróa aftur snúin og
bogin og verða aldrei söm aftur. Þess vegna er best að lesa
sér vel til um hita, lýsingu og mataræði dýranna sem fyrst.
Ef þú átt, eða veist um einhvern sem að á eðlu sem ber
sýnileg einkenni MBD þá þarf hún að fara STRAX í
kalksprautu hjá dýralækni. Og svo aftur reglulega þar til
hún fer að hressast, sé ekki orðið um seinan.
Þessi litli vinur hefur þjáðst af MBD.
-Að auki þarf peran sem þú ákveður að velja í búrið að vera
nógu öflug fyrir iguana eðlur, ekki vera lengra frá eðlunni
en hámark 30 cm (ef þetta er flúorpera) og alls ekki má
staðsetja peruna þannig að nokkuð sé á milli eðlunnar og
perunnar, ekki einu sinni gler eða vírnet!
Það ætti að minsta kosti að vera ein, góð UVB pera yfir
sólbaðsstað eðlunnar í búrinu, þar sem hitinn er mestur.
Þessir staðir eru iðulega hafðir hæst í búrinu þar sem
eðlunni líður best.
UV Perurnar gefa frá sér geisla sem mældir eru í
mælieiningunni uW/cm2, þ.e. hversu sterkir geislarnir eru
per fersentimeter. Miklu máli skiptir líka hversu langt frá
perunni er mælt.
Mælt er með því að iguana eðlur fái að meðaltali 75 til
150uW/cm2 sex klst. á sólarhring (þessar tölur skýrast
betur með feitletruðu tölunum hér fyrir neðan). En algert
lágmark er 10uW/cm2. Eðlan ætti þó að geta haldið góðri
heilsu með UV á bilinu 20 - 40 uW/cm2. Misjafnt er svo
eftir eðlutegundum hversu mikið af svona geislum þær þurfa.
Því hærra því betra, en ekki ofgera þessu samt því úti í
náttúrunni liggja iguana eðlur í sólbaði á morgnanna og
seinni part dags, en leita skjóls undir laufblöðum í
hádeginu þegar UV geislunin er sem mest (allt að
450uW/cm2). Undir laufblöðunum fá þær samt endurkast UV
geislanna sem mælist ekki ósvipað og bein geislun að morgni
og seinni part dags (allt að 200uW/cm2).
UV flúorperurnar gefa frá sér svona geisla sem eðlan þarf,
en einnig eru til svokallaðar "MV" perur (sjá nánar neðar á
síðu). Geislarnir eru mestir næst perunni, en dofna svo
hratt með aukinni fjarlægð.
Hentugasta peran sem ég hef fundið hingað til er Repti-Glo
8.0 (fæst í Fiskó) og gefur hún frá sér þessar tölur:
í 5 cm fjarlægð: 220 - 280 uW/cm2 (fer eftir aldri
perunnar)
í 10 cm fjarlægð: 120 - 150 uW/cm2
í 15 cm fjarlægð: 70 - 100 uW/cm2
í 20 cm fjarlægð: 50 - 70 uW/cm2
í 25 cm fjarlægð: 40 - 50 uW/cm2
í 30 cm fjarlægð: 30 - 40 uW/cm2
í 35 cm fjarlægð: 20 - 30 uW/cm2
(hæstu tölurnar hér að ofan eru úr splunkunýrri peru og þær
lægstu úr peru sem hefur logað í samtals 4000 klst).
En að auki hefur ZooMed 5.0 verið að fá svipaðar tölur og
Repti-Glo 8.0 við prófanir, en hentugasta peran, ZooMed
Reptisun 5.0 hefur ekki enn fundist í dýrabúðum hérlendis.
Endilega látið mig vita ef þið finnið slíka peru og ég mun
uppfæra síðuna eins fljótt og ég get!
Hér er listi yfir áhugaverða hluti sem komið hafa í ljós
við hlutlausar prófanir á ýmsum UVB perum:
-Lengd perunnar skiptir verulega miklu máli. 24" perur gefa
frá sér yfir tvöfalt sterkari geisla en 15" perur sömu
tegundar.
-Perur hafðar fyrir utan búr, sem ekki eru úr neti, gera
ekkert gagn. Perur hafðar fyrir utan búr sem eru úr neti
gera mun minna gagn en áður hefur verið talið, netið síar
burt helling af geislum. Færa ætti peruna inn í búrið eða
þá kaupa aðra til þess að vinna með hinni.
-Styrkur UVB peranna fellur mjög, mjög mikið á hvern
sentimeter (í fjarlægð frá perunni).
-Plöntur draga til sín UVB ljós. Ef mikið er af plöntum í
búrinu, getur það hindrað að skriðdýrið fái næga UVB
geisla.
-Svæði í búrum sem eru hugsuð sem basking staður (UVB
sólbaðsstaður) fyrir eðlurnar ættu að vera algerlega
plöntulaus.
-Notgun svokallaðra "Reflektora" getur margfaldað afl UVB
perunnar og er mælt með notgun þeirra.
Reflektor; stykki sem fer yfir perunna þeim megin sem
óþarft er að UVB geislarnir nái. Stykkið beinir þá
geislunum öllum í eina átt. Hægt er að fá ýmsar gerðir af
þessum stykkjum... Margir búa þá til sjálfir úr nokkrum
lögum af álpappír (ATH: Hægt er að brenna álpappír, ekki
hafa hann of nærri perunni!)
MV perur eru nýleg leið til þess að sjá eðlunni þinni
fyrir UVB geislum. Þær skrúfast í venjuleg perustæði eins
og hinar hefðbundnu ljósaperur. MV tæknin hefur þróast í
stórum stökkum undanfarið og eru MV skriðdýraperurnar mjög
áhrifarík leið til þess að sjá iguana eðlum fyrir UVB
geislum, og oft jafnvel betri en flúorperurnar. Góðar MV
perur gefa frá sér allt að þrisvar sinnum hærri UVB geislun
á 290 til 300 nm bylgjulengdinni (D-UV, hagstæðustu
geislarnir fyrir iguana eðlur) af heildar UVB geisluninni
heldur en flúorperurnar. Það hefur mikið verið rökrætt og
rifist yfir öryggi og notagildi þessara pera, og eftir því
sem tækninni fleytir meira fram hafa framleiðendurnir smátt
og smátt farið að taka við sér og minkað óöryggið og
óstöðuleikann í perunum.
Það eru tvær tegundir MV pera þarna úti: Þær með innbyggðri
ballest og þær með útværri ballest. Þrátt fyrir að báðar
tegundir gefi frá sér stóran skammt af UVB geislum eru þær
ansi frábrugðnar hver annari. Perurnar með innbyggðri
ballast eru algengari og koma frá þekktum skriðdýramerkjum
eins og Mega-Ray, T-Rex spots og ZooMed Powersuns. Perurnar
með útværri ballest gefa bæði frá sér hita og UVB geisla.
Það gerir þær vissulega mjög að mjög freistandi kosti, en á
móti vegur að þær springa mun oftar en perurnar með
innbyggðu ballestinni vegna hitans óháð frá hvaða
framleiðenda þær koma.
Green Iguana Society hafa mælt með perunni Mega-Ray MV bulb
frá Westron lighting/Mac Industries. Sú pera er sögð gefa
frá sér hátt magn UVB geisla og betri endingu en
samkeppnisaðillarnir. Sú pera er með innbyggðri ballest, en
einnig er hægt að fá hana með útværri ballest.
Þegar MV perur eru notaðar er gott að fylgja þessum ráðum:
-Settu MV peruna þína upp samkvæmt ráðleggingum
framleiðenda varðandi staðsetningu og fjarlægðir.
-Fylgstu vel með eðlunni og búrinu til þess að ganga úr
skugga um að hitastigið haldist rétt.
-Beindu perunni þannig að geislar hennar nái sem minnst til
mannfólks eða hafðu gler á milli. Vegna þess hversu mikil
UVB geislun kemur frá henni skaltu líta á hana sem
náttúrulegt sólarljós. Of mikil vera í ljósinu er ekki
æskileg.
-Fylgstu grannt með UVB geisluninni sem að MV peran gefur
frá sér með þar til gerðum UVB mæli. Sterkir MV lampar ættu
aðeins að vera notaðir á meðan UVB geislun þeirra er mæld
reglulega.
-Eins og með flúorperurnar ætti ekkert að vera á milli
eðlunnar og perunnar.
Hafa ætti samt varann á varðandi MV perur þar sem að UVB
geislunin þeirra er gríðarlega há og oftar en ekki of mikil
fyrir iguana eðlurnar.
Á þessari síðu
hefur hin virta Melissa Kaplan skrifað álit sitt á MV perum
og til að gera langa sögu stutta er hún alls ekki ánægð og
mælir á móti þeim... En jafnframt kemur fram að hún hefur
aldrei prófað þær því hún þjáist af sólaróþoli og vill ekki
þurfa að skýla sér bæði utandyra og innandyra.
Hún tekur jafnframt fram að geislunin frá Reptisun 5.0
flúorperunum sé fyllilega næg til þess að viðhalda hraustri
og ánægðri iguana eðlu án þess að valda hættu á
húðkrabbameini í eiganda eðlunnar.
Ég, persónulega hef enga reynslu af MV perum, en það sem ég
hef lesið um þær til þessa fær mig til þess að mæla frekar
með flúorperunum nema fyrir reynda skriðdýraeigendur sem að
vita hvað þeir eru að gera... Að auki veit ég ekki um neina
verslun sem að selur þessar perur hérlendis og ekki bætti
miðinn utan á einni MV perunni úr skák:
WARNINGS.....This product omits ultraviolet rays. Do not
look or allow others to look directly into light. Do not
use as a reading light or tanning light. Turn off the lamp
if working closer than minimum distance requirements for an
extended period of time. Cannot be used on a dimmer or
thermostat. If turned off / on again, it will not relight
for at least one minute.
Ef þú ákveður að nota MV peru skaltu fylgja leiðbeiningunum
til hins ýtrasta og passa að eðlan komist ekki of nálægt
perunni og að hún geti auðveldlega komið sér í skugga frá
henni.