- Harpa:
1 mánuðurinn, 2 hljóðfærið, 3 malarharpa,
4 sérnafn.
- Kjölur:
1 á skipi.
- Hamar:
4 eitt af beinunum í innra eyra.
- Tölur:
2 og 4 ræður, 3 tölur sem fjallað er um í
stærðfræði.
- Hellur:
1 hellur fyrir eyrum, 2 gangstéttarhellur, 3 sbr. helluhraun,
4 eldavélarhellur.
- Súlur:
1 öndvegissúlur Ingólfs, 2 fjallið Súlur,
3 fuglar, 4 Súlnasalur Bændahallarinnar.
- Hné:
1 sbr. þegar Þór glímdi við Elli, 2
hníga - hné.
- Vísir:
1 dagblaðið Vísir, 2 fornt konungsheiti, 3 vex viður
af vísi, 4 vísir á klukku.
- Stjarna:
1 sæstjarna þ.e. krossfiskur, 2 kvikmyndastjarna, 4. sbr.
stjörnuskrúfjárn.
- Mar:
1 Elías Mar höfundur skáldsögunnar Vögguvísu,
2 marblettur, 3 sjór, 4 hestur.
- Skeið:
1 Skúlaskeið, 2 skip, 3 matskeið, 4 píka.
- Steinn:
1 steinn í götu, 2 gimsteinn, 3 litur, 4 augasteinar.
- Fé:
1 rúnin fé, 2 sauðfé.
- Stál:
2 stálminni, 3 brýni, 4 stál í heyi.
- Rendur:
1 skjöldu, 2 rendur regnbogans, 3 menn eru eltir á röndum,
4 sjónarrönd.
- Stafir:
1 hurðastafir, 2. ljóðstafir þ.e. stuðlar,
3 tunnustafir, 4 sólstafir.
- Brot:
1 beinbrot, 2 lögbrot, 3 almenn brot, 4 glerbrot.
- Línur:
1 útlínur, 3 fiskilínur, 4 rafmagnslínur.
- Krabbi:
1 karbbamein, 2 stjörnumerki milli ljóns og tvíburamerkis,
4 á 50 kr. peningi
- Hundar:
2 elris hundur er vindur
- Hlaup:
1 á byssu, 3 hlaup í jökulá, 4 ávaxtahlaup.
- Blöð:
2 krónublöð á jurt, 3 laufblöð, 4
skrúfublöð.
- Gormur:
1 drulla sbr. gormur í á, 2 Gormur Danakonungur, 3 heysáta,
4 gardínugormur.
- Augu:
1 nálaraugu, 2,3 og 4 augu á manni eða dýri.
- Stjórn:
1 gömul íslensk þýðing á Mósebókum
var kölluð Stjórn, 2 stjórnborð á
skipi, 3 ríkisstjórn.
- Mál:
1 drykkjarmál, 2 sakamál, 3 mál semeru rædd
á fundum og borin undir atkvæði, 4 tungumál.
- Orð:
1 jötuns orð (=gull sem vex ef það liggur undir
ormi), 2 loforð, 3 málæði, 4 vísuorð
(þessi síðasta lína er fjórðungur
vísunnar og eitt vísuorð).
- Gangur:
1 gangur vélar og gangur hests, 2 berggangur, 3 gangur heimsins,
4 gangur undir hest.
- Björn.
- Hani: 1
ullarflóki, 2 brunahani, 3 karlkyn hænsnfulga, 4 óðinshani
og þórshani eru kenndir við guði.
- För:
1 loftför, 2 kaupför, 3 fótaför, 4 kossaför.
- Færi:
1 so. að færa getur merkt það sama
og að hræra (og hér er hún í
fh. 1. ps. et.), 2 erfitt er að hitta af löngu færi,
3 færi fiskimanns, 4 færi (tækifæri) sem menn
geta verið snöggir að grípa.
- Krókur:
1 lögkrókar, 2 krókur (öngull) kemur lontu
(silungi) á heljarþröm, 3 krókur kemur á
móti bragði, 4 betri er krókur en kelda.
- Járn:
1 smíðajárn (í skegg á öxi eða
skálm=sverð), 2 járn á hesti sem kallast
líka skeifa eða skafl, 3 hand- eða fótajárn
eða aðrir fjötrar úr járni, 4 járnburður
(skírlsa = sönnun á sekt eða sakleysi sem aflað
var með því að láta skaborning bera glóandi
járn).
- Fjöl:
1 skip, 2 spýta, 3 sumir eru ekki við eina fjölina
felldir, 4 fjöl í merkingunni fjöldi manns
eða almenningur.
- Lög:
1. jarðlög, 2 spjótalög (geir = spjót,
hörð spjótalög eru banvæn), 3 lög
af því stagi sem stjórnvöld heimta að
fólk hlýði, 4 sönglög.
- Tönn/tennur:
1 hefiltönn (lokur = hefill), 2 hilditönn (Skjöldungur
= konungur. Haraldur hilditönn var konungur), 3 tennurnar sem
við tyggjum með, 4 vígtennur,
- Fluga:
1 flugufregn, 2 fluguvigt, 3 Flugumýri (þar brenndu Eyjólfur
ofsi og Hrani Koðránsson meira en 20 menn inni árið
1253), 4 flugufótur.
- Greinar:
1 trjágreinar, 2 blaðagreinar, 3 námsgreinar, 4
lagagreinar.
- Laukar:
1 garðplöntur („þar gala gaukar og þar
spretta laukar“), 2 bragðlaukar, 3 laukar eins og t.d. túlípanalaukar,
4 ættarlaukar (Sbr. „Betra er að vera laukur lítillar
ættar en strákur í stórri“).
- Ben:
1 Danska orðið „ben“ merkir fótur, 2 Hebreska
orðið „ben“ merkir sonur (sbr. Jósúa
ben Húr og Davíð ben Gúríon sem á
íslensku gætu heitið Jósúa Húrson
og Davíð Gúríonson), 3 Stóri Ben (Big
Ben) er klukka í Lundúnum, 4 ben = und = sár.
- Nauð:
1 nauð í merkingunni kvabb eða þrábeiðni
er rex, 2 einn stafur í rúnastafrófinu heitir
nauð, 3 nauðið í vindinum, 4 þrengingar eða
mikil vandræði.
- Skel:
1 ég frá (frétti) að dulur maður dregst
inni í skel sína, 2 bláskel lifir í sjó,
3 bátsskel er ætið smá a.m.k. í samanburði
við skip, 4 þar sem börn áttu sér bú
voru leggir og skeljar.
- Svið:1
leiksvið, 2 þyngdarsvið, rafsvið eða segulsvið,
3 sögusvið, 4 kindasvið (sviðahausar og sviðalappir).
- Vaskur:
1 handlaug, 2 virðisaukaskattur, 3 hundsnafn, 4 vaskur maður
(kappi).
- Gull:
1 Málmurinn gull, 2 „Ræðan er silfur, þögnin
gull“, 3 Grani, hestur Sigurðar fáfnisbana bar Niflungagullið,
4 barnagull.
- Hringur:
1 Hringa lind (konu) á þorna þorn (maður)
ef hann er kvæntur henni, 2 Hringadrottinssaga, 3 auðhringur,
4 Hringur Dagsson var, skv. frásögn Heimskringlu, konungur
í Hringaríki á 9. öld.
- Víðir:
1 & 2 grávíðir og loðvíðir, 3
mannsnafnið Víðir, 4 sjór.
- Keila:
1 Stafir og keilur í auga, 2 keila eins og fjallað er um
í stærðfræði, 3 fiskurinn keila, 4 íþróttin
keila.
- Kjör:
1 Kyrr kjör, 2 Kjör til þings, 3 Launakjör, 4
Kjör sem verslanir bjóða.
|